اندازه گیری قطر زمین توسط اراتوستن

اندازه گیری قطر زمین توسط اراتوستن

اراتوستن ، نخستین کسی بود که اندازه زمین را محاسبه کرد. او می دانست که در اواسط ظهر تابستان نور خورشید در شهر سین (Syene) ،(که امروزه به نام اسوان خوانده می شود) ، بطور قائم درون چاه عمیقی که در آن شهر وجود داشت می‌تابد و ته چاه روشن است، در صورتی که در همان ساعت و در شهر اسکندریه که به فاصله تقریبی۷۷۲کیلومتر از سین قرار داشت، امتداد شاغولی دارای سایه است. او بعد از اندازه گیری متوجه شد که در این نقطه آفتاب با امتداد شاقولی زاویه۲ /۷درجه تشکیل می‌دهد.  این زاویه برابر است با یک پنجاهم کمان یک دایره (که ۳۶۰ درجه می باشد). او با استفاده از روابط ساده هندسی  توانست محیط و قطر کره زمین را به شرح زیر محاسبه کند:

                                                      ۵۰  = ۲/۷ : ۳۶۰

)محیط زمین)              کیلومتر          ۳۸۶۰۰ = ۵۰ ۷۷۲X

) قطر زمین)                کیلو متر    ۱۲۲۹۳  = ۱۴/۳ :۳۸۶۰۰

نتایج او به اعداد مورد قبول امروزی بسیار نزدیک است. اراتوستن در اندازه‌گیری خود از یک واحد قدیمی طول به نام "استادیوم" استفاده کرد. این واحد با واحدهای متداول امروزی همسان نیست ولی می‌توان آن را حدود  185متر در نظر گرفت.

دلایل کمی دقت:

اختلاف در محاسبه اراتوستن با اندازه واقعی به دلایلی چند از جمله موارد زیر می باشد:

۱- اندازه گیری فاصله بین دوشهر با دقت انجام نشده بود (چون به وسیله کاروان شتر انجام گرفته بود)

۲- وسیله و ابزار دقیق اندازه گیری زاویه وجود نداشت.

۳- شهر اسکندریه و اسوان در روی یک نصف النهار نیستند.

۴- شکل واقعی زمین کروی نبوده ، بلکه یک شبه بیضی می باشد.

امروزه اندازه گیری های دقیق نشان می‌دهد که قطر استوایی زمین 43 کیلومتر از قطر قطبی آن بیشتر است. در واقع ، قطر استوایی زمین 12756 کیلومتر و قطر قطبی آن 12713 کیلومتر است.

اندازه گیری های دقیق تر:

پس از اراتوستن ، دانشمند دیگری به نام پوسید و نیومن ( 135_51 قبل از میلاد) محیط زمین را محاسبه کرد. بدین طریق که این دانشمند متوجه شد ستاره کانوپوس در هنگام غروب در افق شهر رودس مشاهده می گردد در صورتی که همین ستاره در اسکندریه در همان هنگام با افق زاویه 7.5 درجه می سازد . در نتیجه محیط کره زمین را 44400 کیلومتر محاسبه کرد که با مقدار واقعی آن 11 درصد اختلاف دارد . دلایل این اختلاف نیز مانند دلایل روشن اراتوستن می باشد. ولی اولین اندازه گیری دقیق (تقریبا دقیق)‌شعاع زمین در سال 1535 میلادی توسط یک دانشمند و طبیب فرانسوی به نام فرنل انجام گرفت که محیط زمین 40044 کیلومتر حاصل شد که اختلاف آن با مقدار حقیقی یک در هزار بوده و سپس پیکارد با استفاده از روش مثلث بندی ، پیرامون زمین را 40036 کیلومتر محاسبه کرد.

وقتی جایی برای ساختن فرودگاه نباشد!!!

وقتی جایی برای  ساختن فرودگاه نباشد!!!

دریاچه ارومیه را خشک کنیم!

کردوانی: دریاچه ارومیه را خشک کنیم!

کردوانی با اشاره به این موضوع که در علم اکولوژی هر موجود زنده‌ای روزی خواهد مرد، خاطر نشان کرد: ما دریاچه ارومیه را کشته‌ایم و هم‌اکنون نیز چاره‌ای برای دوباره زنده‌کردن آن نداریم، اما می‌توانیم از آسیب بیشتر محیط زیست و زمین‌های کشاورزی جلوگیری کنیم. باید نمک این دریاچه را هرچه زودتر برداشت کرد تا بیش از این به آب‌های زیرزمینی ضرر نزند، ضمن این‌که نمک این دریاچه با سایر نمک‌ها متفاوت است و می‌تواند در صنایع مختلف مانند تولید خمیر‌دندان مورد استفاده قرار بگیرد. / پدر علم کویر‌شناسی ایران با اشاره به این‌که وضعیت این دریاچه به اقتصاد ارومیه ضرر زده است، اما نباید اجازه داد که این ضرر به سایر مناطق نیز برسد، اظهار کرد: آذربایجان می‌تواند از وضعیت فعلی استفاده کند به شرط این‌که نمک‌ها برداشت شود و سطح دریاچه با شن و ماسه پر شود تا سبز‌شدن سطح آن از ایجاد گردوغبار و فرستادن باد گرم به شهرهای اطراف جلوگیری کند. ضمن این‌که می‌توان از این منطقه یک پارک توریستی بزرگ ساخت، می‌توان از حاشیه‌ی آن برای کشت پسته کمک گرفت چرا که هم‌اکنون به دلیل شوری آب شهرستان‌های تکاب، بناب و بسیاری از شهرها و روستاهای اطراف امکان کشاورزی را از دست داده‌اند اما کشت پسته در این زمین‌های شور امکان‌پذیر است ضمن اینکه رهاورد مالی خوبی برای مردم خواهد داشت.

علی رغم آنکه بیشتر مسوولان و فعالان محیط زیست به فکر بازگرداندن آب به دریاچه ارومیه و دوباره زنده کردن آن هستند، پدر علم کویرشناسی ایران، خشک شدن این دریاچه را در شرایط فعلی به نفع مردم و محیط زیست منطقه می‌داند و معتقد است: در شرایطی که دریاچه ارومیه را کشته‌ایم و چاره‌ای برای دوباره زنده‌کردن آن نداریم، لااقل می‌توانیم از آسیب بیشتر به محیط زیست و زمین‌های کشاورزی جلوگیری کنیم.

به گزارش ایسنا؛ استاد پرویز کردوانی با بیان اینکه تمامی راه‌های بازگرداندن آب به دریاچه ارومیه به دلیل پایین رفتن سطح آب زیرزمینی دشت‌های اطراف دریاچه و شور شدن این آب‌ها منتفی است، توضیح داد: مسوولان یا باید زنده کردن موقتی دریاچه را انتخاب کنند و یا هزاران هکتار زمین‌های کشاورزی را که محل درآمد و معاش مردم منطقه است.

وی با تأکید بر اینکه تمامی راه‌های موجود برای بازگرداندن آب به دریاچه ارومیه موقتی است و به زندگی دوباره این دریاچه منجر نمی‌شود، خاطر نشان کرد: دریاچه ارومیه هم‌اکنون با ایجاد گرد و غبار از سطح و شور کردن آب‌های زیرزمینی از عمق، به آلودگی محیط زیست می‌افزاید. اگر قرار باشد این دریاچه را به صورت ظاهری و فقط برای مدت محدود زنده نگه داریم به کشاورزی و محیط زیست خیانت کرده‌ایم.

پدر علم کویرشناسی ایران با اشاره به این‌که آغاز تخریب دریاچه ارومیه به دهه‌ 40 و حفر بیش از حد چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق باز می‌گردد، گفت: زمانی در کشور به کشاورزی بیش از اندازه اهمیت داده می‌شد و پس از انقلاب نیز کشاورزی جای خود را به صنعت داد که هر دوی اینها برای توسعه به آب احتیاج دارند. متاسفانه توسعه‌ی چاه‌ها، قنات‌ها را خشک و آب‌های زیرزمینی را شور کرد، چون مسوولان تصور می‌کنند که توسعه در این دو حوزه برابر با افزایش سطح فعالیت است.

کردوانی درباره تامین آب دریاچه ارومیه توضیح داد: این دریاچه در گذشته سه منبع تامین آب از بارندگی، رودها و آب‌های زیرزمینی داشت، اما هم‌اکنون برداشت زیاد از آب‌های زیرزمینی باعث شده تا تعادل بین آب دریاچه و آب ‌های زیرزمینی به هم بخورد و آب از دریاچه به سمت چاه‌ها تغییر جهت دهد. هم‌چنین کاهش بارندگی نیز به کم‌شدن آب دریاچه کمک کرده است.

وی ادامه داد: پس از آنکه ساختن سد بر روی رودهای کشور مرسوم شد برای تامین آب و کنترل آن قانونی تصویب کردند براین اساس که اولویت اول شرب مردم، اولویت دوم صنعت و اولویت سوم کشاورزی باشد. متاسفانه در این تقسیم‌بندی سهمی برای منابع طبیعی مانند تالاب‌ها و باتلاق‌ها در نظر گرفته نشد و پس از کم‌شدن آب نیز این منابع طبیعی به کلی از چرخه‌ی آبی حذف شده‌اند.

پدر علم کویر‌شناسی ایران با اشاره به این‌که دریاچه ارومیه از 14 سال قبل شروع به خشک‌شدن کرده است، اظهار داشت: در تمام این سال‌ها میلیارد‌ها تومان برای جلوگیری از خشک‌شدن دریاچه هزینه شده است. من 11 سال پیش مطرح کرده بودم که دریاچه دیگر راهی برای تامین آب مورد نیاز خود ندارد، اما به آن توجهی نشد.

کردوانی درباره‌ی طرح‌های ارائه شده برای جلوگیری از خشک‌شدن دریاچه ارومیه نیز گفت: عنوان شده است که می‌توان از رود ارس برای دریاچه ارومیه آب گرفت اما این عملا امکان‌پذیر نیست چرا که هم فاصله زیاد است و هم کشور‌های دیگر حاضر نمی‌شوند سهم بیشتری به ایران برای برداشت از رود ارس بدهند.

وی درباره‌ طرح باروری ابر‌ها نیز گفت: این طرح در مناطقی که زیر دو هزار و 500 میلی‌متر بارندگی در سال دارند اقتصادی نیست، ضمن این‌که تنها در سه ماه زمستان می‌توان چنین طرحی را اجرا کرد. باروری ابرها تنها 10 درصد به میزان بارندگی می‌افزاید که به دلیل کم‌بودن بارندگی در جو بالای دریاچه، دردی را از کم‌آبی منطقه دوا نمی‌کند.

به گفته‌ کردوانی، کشاورزان منطقه که قرار بود برای آبیاری زمین‌های خود از آبیاری قطره‌یی استفاده کنند به دلیل اقتصادی‌نبودن آن، چنین طرحی را اجرا نکردند که حتی اجرایی‌شدن آن در شرایط کنونی برای بازگرداندن آب به دریاچه مفید نخواهد بود.

پدر علم کویر‌شناسی ایران درباره گرفتن آب سد برای دریاچه گفت: چنین طرحی امکان‌پذیر نیست، چرا که نمی‌توان آب تبریز را قطع کرد و گرفتن آب از رود ارس برای این شهر نیز طول خواهد کشید، بنابراین عملا چنین طرحی پس از مرگ قطعی دریاچه عملی خواهد شد.

کردوانی توضیح داد: سازمان محیط زیست درخواست کرده است که سه میلیارد مترمکعب از آب سد به دریاچه ارومیه ریخته شود، اما هم‌اکنون این دریاچه به 10 برابر این مقدار آب نیاز دارد هرچند که وزارت نیرو توانایی اختصاص همین سه میلیارد مترمکعب آب را هم ندارد.

وی با تاکید بر این‌که وضعیت کنونی دریاچه ارومیه، حیات هشت دشت را در آذربایجان تهدید می‌کند، خاطر نشان کرد: پیش از این، طرح انتقال آب از رود زاب کوچک به این دریاچه را مطرح کرده بودم، چرا که به دلیل گود‌ بودن این رود نمی‌توان بر روی آن سد زد و آب از ایران بدون استفاده به سمت عراق می‌رود، اما هم‌اکنون این طرح نیز عملی نیست به دلیل این‌که افزودن بر آب دریاچه به دلیل پایین‌رفتن سطح آب زیرزمینی دشت‌های اطراف بر شوری آب‌های منطقه می‌افزاید، بنابراین علاوه بر انتقال آب رود زاب کوچک انتقال آب از هر نقطه‌ دیگری به این دریاچه نیز به شوری آب‌های زیرزمینی می‌افزاید که این به نفع کشاورزی و محیط زیست نیست.

پدر علم کویر‌شناسی ایران افزود: از همان ابتدا باید جلوی حفر بی‌رویه چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق کشاورزی گرفته می‌شد تا اگر مشکلی برای تأمین آب از طریق بارندگی و رودها پیش آمد، با افزودن آب به دریاچه قابل حل باشد اما هم‌اکنون پایین‌رفتن سطح آب و شور‌شدن آب‌های زیرزمینی، امکان انتقال آب به این دریاچه از ما گرفته شده است.

کردوانی با اشاره به این موضوع که در علم اکولوژی هر موجود زنده‌ای روزی خواهد مرد، خاطر نشان کرد: ما دریاچه ارومیه را کشته‌ایم و هم‌اکنون نیز چاره‌ای برای دوباره زنده‌کردن آن نداریم، اما می‌توانیم از آسیب بیشتر محیط زیست و زمین‌های کشاورزی جلوگیری کنیم.

وی در این زمینه توضیح داد: باید نمک این دریاچه را هرچه زودتر برداشت کرد تا بیش از این به آب‌های زیرزمینی ضرر نزند، ضمن این‌که نمک این دریاچه با سایر نمک‌ها متفاوت است و می‌تواند در صنایع مختلف مانند تولید خمیر‌دندان مورد استفاده قرار بگیرد.

پدر علم کویر‌شناسی ایران با اشاره به این‌که وضعیت این دریاچه به اقتصاد ارومیه ضرر زده است، اما نباید اجازه داد که این ضرر به سایر مناطق نیز برسد، اظهار کرد: آذربایجان می‌تواند از وضعیت فعلی استفاده کند به شرط این‌که نمک‌ها برداشت شود و سطح دریاچه با شن و ماسه پر شود تا سبز‌شدن سطح آن از ایجاد گردوغبار و فرستادن باد گرم به شهرهای اطراف جلوگیری کند.

کردوانی افزود: ضمن این‌که می‌توان از این منطقه یک پارک توریستی بزرگ ساخت، می‌توان از حاشیه‌ی آن برای کشت پسته کمک گرفت چرا که هم‌اکنون به دلیل شوری آب شهرستان‌های تکاب، بناب و بسیاری از شهرها و روستاهای اطراف امکان کشاورزی را از دست داده‌اند اما کشت پسته در این زمین‌های شور امکان‌پذیر است ضمن اینکه رهاورد مالی خوبی برای مردم خواهد داشت.

وی در پایان صحبت‌های خود تأکید کرد که نمی‌توان به خاطر زنده نگه داشتن موقتی دریاچه ارومیه، کشاورزی و اقتصاد منطقه را نابود کرد چرا که جایگزین دیگری برای ساکنان این منطقه وجود ندارد.

رنگین کمان خوابیده

رنگین کمان خوابیده

بیشتر رنگین کمان ها در بالای آسمان دیده می شوند ولی در ۲۷ اکتبر، استفان الیف از پونت آرناس شیلی، تصویر رنگین کمانی را ثبت کرد که به نظر می رسید به زمین چسبیده:

وی می گوید: «ابرهای پراکنده ی بارانزا پایین رفته و روی تپه های پشت شهر بودند که این رنگین کمانِ پایینِ شگفت انگیز نمایان شد.»

"رنگین کمان های پایین" گرچه به ندرت دیده می شوند ولی در حقیقت پدیده هایی کاملن معمولیند. هر گاه خورشید در نقطه ی بالایی از آسمان باشد و بر قطره های باران بتابد، این رنگین کمان ها پدید می آیند.

کارشناس نورشناسی جوی لس کاولی در این باره توضیح می دهد: «همیشه خورشید و مرکز یک رنگین کمان در دو سوی مخالف آسمان قرار دارند. بنابراین هرگاه خورشید بالا باشد، رنگین کمان پایین می آید. در واقع با بالا رفتن خورشید در آسمان، رنگین کمان هم پایین می رود - گاهی وقت ها صاف به درون دریا فرو می رود.»

به هنگام طلوع یا غروب آفتاب، مرکز رنگین کمان که نقطه ی پادخورشید (ضدخورشید) است، در افق مخالف خورشید جای می‌گیرد. در این هنگام رنگین کمان به شکل یک نیم دایره در آسمان دیده می شود.

 با بالا رفتن خورشید در آسمان، مرکز رنگین کمان هم پایین می رود تا این که وقتی خورشید به ۴۲ درجه در آسمان می رسد، تنها نوک کمان در افق دیده خواهد شد. [خورشید که به ۴۵ درجه ی آسمان برسد دیگر رنگین کمان در آن ناحیه دیده نمی شود]

اگر در نقطه ای بلندتر از زمین، مانند کوه و تپه و یا در هواپیما باشید، دایره ی رنگین کمان را کامل تر از نیم دایره بر پس زمینه‌ای از سطح زمین یا ابرهای تیره خواهید دید

این عکس چگونه گرفته شده است؟

این عکس چگونه گرفته شده است؟

معمولا عکس های شاتل در فضا از درون ایستگاه فضایی گرفته می شوند و عکس های ایستگاه نیز از درون شاتل. پس چطور ممکن است هم زمان عکسی از هر دو این ها در فضا گرفته شود؟

پاسخ اینست که در طی سفر پایانی شاتل فضایی اندیور به ایستگاه فضایی یک فضاپیمای باری از ایستگاه جدا شد و فضانوردان سرنشین آن، رشته عکس هایی کمیاب را ثبت کردند. این فضاپیمای باری، فضاپیمای روسی سایوز TMA-20 بود که همان روز و پس از گرفتن عکس ها در قزاقستان به زمین نشست.

تصویر دیدنی بالا به خوبی اندازه ی ایستگاه و شاتلی که کنارش پهلو گرفته را نسبت به یکدیگر نشان می دهد. بسیار پایین تر از آن ها هم ابرهای زمین بر فراز یک دریای آبی دیده می شوند.

سه خورشید در آسمان

چه بر سر خورشید آمده؟

گاه به نظر می رسد خورشید را از پشت یک عدسی بزرگ می بینیم. البته در مورد آنچه در این تصویر دیده می شود، سر و کار ما با میلیون ها عدسی است: بلورهای یخ.

وقتی آب در لایه های بالایی جو یخ می زند، ممکن است بلورهای کوچک، تخت و شش ضلعی یخ تشکیل شوند. این بلورها در زمان حرکتشان به سمت زمین، بیشتر، روی تختشان همراستا و موازی با زمین قرار می گیرد. یک بیننده در زمان نزدیک به طلوع یا غروب خورشید ممکن است از درون همان صفحه ای که بسیاری از این بلورها در آنند بگذرد. در چنین وضعیتی هر بلور می تواند مانند یک عدسی مینیاتوری رفتار کرده و با شکستن و برگرداندن نور خورشید به سمت ما، پدیده ای شبیه به parhelia ایجاد کند. parhelia اصطلاح فنیِ «هاله» یا «خورشید دروغین» (sundog) است.

این تصویر سال گذشته در استکهلم سوئد گرفته شد. در میانه ی تصویر، خورشید را می بینیم، در حالی که دو هاله ی درخشان نیز در چپ و راست آن دیده می شوند. همچنین هاله ی درخشانِ 22 درجه را می بینیم که درست مثل هاله ی نادر و کم نورتر 46 درجه، در اثر بازتاب نور توسط بلورهای یخ موجود در جو پدید آمده است.

معنای اسم برخی از کشورهای دنیا

برای دریافت اسامی  لطفا " ابنجا را کلیک کنید 

طرح درس سالانه جغرافیای عمومی

برای دریافت طرح درس سالانه جغرافیای عمومی لطفا" اینجا را کلیک کنید .